W dobie nowoczesnych technologii i masowej produkcji ta historia jest jak z innej bajki: niewielki, malowniczo położony zakład, 140-letni zabytkowy piec i rzemiosło najwyższej próby. Właśnie w takich warunkach w cegielni Patoka powstaje niepowtarzalny klinkier, zachwycający kolejne pokolenia miłośników pięknej architektury.

Historia niezwykłej cegielni rozpoczęła się pod koniec XIX wieku w Patoce – przysiółku wsi Panoszów, położonej w połowie drogi między Częstochową a Opolem. Bogate złoża wysokiej jakości gliny pozwoliły rozwinąć w regionie przemysł ceramiczny, oparty m.in. na produkcji cenionych... fajek. Jednak trwałe miejsce na architektonicznej mapie Polski zapewniła Patoce właśnie cegielnia. 

Początki produkcji klinkieru w Patoce sięgają końca XIX wieku. Do dziś cegielnia korzysta z okolicznych złóż wysokogatunkowej gliny, fot. CRH Klinkier

Manufaktura z tradycją

Sercem zakładu jest tzw. piec Hoffmana z 1875 roku. Składa się on z 16 połączonych komór, które tworzą zamkniętą całość w postaci wydłużonego okręgu. Ogień stopniowo "wędruje" przez pomieszczenia, wypalając znajdujące się w nich kolejne partie układanych ręcznie cegieł lub bruku. Nad przebiegiem trwającego osiem dni procesu czuwają doświadczeni palacze. Kontrolując temperaturę i czas wypalania decydują o kolorze klinkieru, a odpowiednio dozując spalany w piecu miał węglowy – wpływają na fakturę i charakterystyczne odkształcenia gotowego produktu.

Każdego roku wyjątkową cegielnię opuszcza kilka milionów cegieł i bruku. Część produkcji stanowią ponadto zamówienia specjalne, przeznaczone do prac przy bezcennych, zabytkowych obiektach. Fachowcy z Patoki potrafią bowiem odtwarzać unikalne odcienie i strukturę materiałów stosowanych do budowy architektonicznych pereł, takich jak zamki, pałace czy mosty. To właśnie w Patoce powstają jedyne w Polsce kształtki klinkierowe przeznaczone do budowy kolumn.

Kolejne rozdziały niezwykłej historii

Produkty z cegielni cieszą się dużym uznaniem wśród klientów zagranicznych, zwłaszcza z Niemiec i Holandii. Mają też szerokie grono wielbicieli wśród architektów, wykorzystujących ich urodę nie tylko do realizacji nowych, prestiżowych projektów (np. Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, Szkoła Filmowa w Łodzi), ale także renowacji reprezentacyjnych, historycznych miejsc (Zamek Królewski na Wawelu, Klasztor na Jasnej Górze, Zamek w Malborku).

Klinkier z Patoki jest dziś ozdobą wielu reprezentacyjnych projektów, takich jak budynek Narodowej Orkiestry Polskiego Radia w Katowicach fot. CRH Klinkier

Katalog standardowych produktów klinkierowych z Patoki obejmuje dziś osiem wzorów cegły, trzy wzory bruku i jeden płytek.

W ofercie znajdują się zarówno produkty o bardzo tradycyjnej, klasycznej kolorystyce i fakturze (np.: cegły Gotika, Classic, Alt Tessin), jak i przykłady bardziej zróżnicowanego wykorzystania odcieni i struktur – z ożużleniami i przepaleniami (Vesuvio, Antika, Rustika).

Wszystkie nieustannie znajdują nabywców wśród koneserów klinkieru, pisząc kolejne rozdziały historii wyjątkowego miejsca, jakim z pewnością jest Patoka.