Ergonomia pracy w biurze to w Polsce stosunkowo nowy temat. Zarówno pracodawcy, jak i pracownicy nie zawsze zdają sobie sprawę, jaki wpływ na nasze zdrowie, efektywność oraz satysfakcję z pracy mają warunki, w których spędzamy większość dnia. Nie bez znaczenia jest także wymiar ekonomiczny tej kwestii.

W krajach rozwiniętych, takich jak Polska, dominuje praca o charakterze biurowym. Pracownicy zwykle spędzają większość czasu w ciągu tygodnia przy biurku przed komputerem. Najczęstsze problemy zdrowotne wiążące się z takim charakterem pracy to dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego, a także osłabienie wzroku. Nawet z pozoru nieistotne czynności związane z pracą mogą mieć znaczący wpływ na nasz organizm. Aż trudno uwierzyć, że w trakcie 8 godzin spędzonych przy komputerze palec wskazujący odczuwa tak duże obciążenie, jak palec u nogi po 40-kilometrowym marszu! Pracownicy muszą też sobie radzić z obciążeniami psychicznymi, w tym stresem. Dlatego pracodawcy poświęcają coraz więcej uwagi kwestii zachowania zdrowia i kondycji swoich pracowników przy biurowym trybie pracy.

Co może zrobić pracodawca, aby zapewnić zdrowe warunki pracy?

Duże znaczenie ma jakość środowiska wewnętrznego, jakie zapewnia sam budynek biurowy. Mówi Devin Saylor, dyrektor ds. zrównoważonego rozwoju w Skanska – „Zasadnicze kwestie to oświetlenie i jakość powietrza. Idealne biuro zapewnia dużą ilość światła dziennego oraz widoki na zewnątrz pracownikom siedzącym przy swoich biurkach. Dodatkowo wyposażone jest w system oświetlenia sztucznego automatycznie dostosowujący jego natężenie do ilości światła słonecznego wpadającego z zewnątrz. Z kolei dobry systemy klimatyzacji, chłodzenia i ogrzewania, dzięki optymalnej ilości świeżego powietrza i zwiększonej wentylacji, pozwala zapobiegać zmęczeniu, bólom głowy oraz chorobom. Nieodpowiednia jakość powietrza oraz nieskuteczna filtracja mogą prowadzić do chorób takich jakich astma, alergii oraz ogólnego złego samopoczucia.”

Istotną kwestią jest zapewnienie pracownikom wygodnego i ergonomicznego umeblowania, które minimalizuje skutki siedzącego trybu pracy. Chodzi o regulowane, odpowiednio dopasowane krzesła, ale również takie elementy wyposażenia stanowiska pracy jak podnóżki, stacje dokujące dla laptopów z większym ekranem czy podkładki pod myszkę stabilizujące nadgarstek. Często są to niewielkie wydatki rzędu kilkudziesięciu złotych. Niektórzy pracodawcy oprócz standardowego szkolenia BHP zapewniają też pracownikom specjalistyczne warsztaty uczące zdrowego stylu pracy. Na przykład Skanska co roku organizuje dla swoich pracowników tzw. Tydzień Bezpieczeństwa. W tym roku zdecydowała się podjąć m.in. temat dbania o zdrowie przy pracy biurowej.

Pracownicy Skanska dowiedzieli się między innymi, że podczas siedzenia na kręgosłup działa siła ok. 150 kg, a przy siedzeniu bez podparcia pleców – aż 180 kg. Prowadzący szkolenie Tomasz Mendak z firmy Workmed, specjalizującej się w edukacji i profilaktyce prozdrowotnej dla pracowników, wśród sposobów na zadbanie w pracy o kręgosłup, podaje jeden bardzo prosty – „Pisząc na klawiaturze musimy siedzieć, ale już rozmawiając przez telefon możemy stać. Przechodząc w trakcie pracy z pozycji siedzącej do stojącej znacznie zmniejszamy obciążenie na kręgosłup i pozwalamy odpocząć stawom oraz mięśniom. Taka drobna i na pozór mało istotna zmiana może zniwelować już istniejące problemy z kręgosłupem lub pomóc w prewencji problemów kręgosłupowych.”

Mówi Katarzyna Kaniewska, jedna z uczestniczek szkolenia w Skanska Property Poland – „Zawsze słyszałam, że należy siedzieć prosto. Tymczasem na szkoleniu dowiedziałam się, że według najnowszych badań korzystnie jest przyjmować także pozycję odchyloną do tyłu do kąta o ok. 130 st. Jest to optymalne dla naszego kręgosłupa i dobrze jest przyjmować tę pozycję w ciągu dnia”.

Co możemy zrobić sami, aby lepiej nam się pracowało w biurze?

Zasadnicze znaczenie ma aktywność fizyczna, ale nie liczmy na to, że w ciągu jednego wyjazdu w góry lub na narty uda nam się nadrobić wielomiesięczne zaległości związane z brakiem ruchu. Wręcz przeciwnie, intensywna aktywność po długim okresie bezczynności może skończyć się kontuzją. Nie zawsze mamy czas i zapał, aby uczęszczać na siłownię lub basen, ale wystarczy nawet niezbyt intensywna aktywność, jeśli będzie regularna. W drodze do pracy warto choćby niewielki odcinek pokonywać pieszo lub rowerem. Zamiast windy można korzystać ze schodów. W biurze powinniśmy się koniecznie upewnić, czy mamy odpowiednio dopasowane krzesło. Nie musi to oznaczać kupowania nowego mebla – zwykle wystarczy ustawienie we właściwej pozycji oparcia i regulacja wysokości stosownie do naszego wzrostu (ewentualnie można rozważyć zakup specjalnej podkładki, która zapewni właściwą pozycję kręgosłupa).

Podczas pracy starajmy się też zachowywać odpowiednią, odchyloną lekko do tyłu pozycję przy siedzeniu, aby zredukować obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego. Ważne jest również, abyśmy robili przerwy, najlepiej wychodząc w tym czasie na zewnątrz, gdzie możemy się trochę pogimnastykować lub porozciągać. Na koniec – warto dbać o równowagę pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym, co pozwoli nam zachować dystans i efektywnie odpoczywać. Przydatne jest nauczenie się technik relaksacji i radzenia sobie ze stresem.

Bardziej ergonomicznie znaczy bardziej efektywnie

Ergonomia w biurze przekłada się nie tylko na zdrowie pracowników, ale też ich satysfakcję z pracy, a w ostatecznym rachunku na efektywność. Z badań opublikowanych w roku 2010 przez brytyjską Commission for Architecture and the Built Environment (CABE) wynika, że już samo zadbanie o tak podstawowe kwestie, jak jakość powietrza i oświetlenie w biurze, przyczynia się do znacznego obniżenia absencji chorobowej pracowników, podnosząc ich produktywność nawet o 1/5. Tego typu rozwiązania stosowane są w tzw. zielonych biurowcach.

„Nie zapominajmy, że w pomieszczeniach spędzamy 90% swojego czasu. Badanie obejmujące 10 000 budynków biurowych, przeprowadzone przez CBRE w Stanach Zjednoczonych, potwierdza, że wydajność pracowników jest średnio o 4% wyższa w zielonych biurowcach w porównaniu do obiektów standardowych, a dodatkowo spędzają oni niemal trzy dni mniej w roku na zwolnieniu lekarskim. To z kolei przekłada się na duże oszczędności dla firm, bo wynagrodzenia i świadczenia pracownicze stanowią 60-80% wydatków operacyjnych przedsiębiorstw” – mówi Arkadiusz Rudzki, dyrektor ds. leasingu i asset management w Skanska Property Poland.