Zabytkowe kamienice, choć nadszarpnięte duchem czasu, często wyróżniają się bogatą ornamentyką oraz przepięknie rzeźbionymi portalami i fasadami, stanowiąc o dziedzictwie kulturowym regionu. Szansą na przywrócenie im dawnej świetności są programy rewitalizacji. Odrestaurowane budynki stanowią doskonałą przeciwwagę dla ascetycznego stylu nowoczesnej architektury. Znakomitym przykładem tego typu działań jest Dom Gościnny AGH „Sienkiewiczówka”– zdobywca nagrody głównej w konkursie Baumit Fasada Roku 2014.

„Sienkiewiczówka” to zlokalizowana w centrum Krakowa kamienica, wybudowana w 1890 roku przez rodzinę Janczewskich, szwagrów Henryka Sienkiewicza. Upływający czas odbił piętno na wysmakowanym detalu architektonicznym, zacierając czytelność oryginalnej koncepcji estetycznej. Piękno kamienicy zawarte było w doskonałych proporcjach fasady oraz w symbolicznych dekoracjach nawiązujących do sztuk plastycznych oraz zamiłowań muzycznych okraszonych polskimi tradycjami i patriotyzmem. Aktualnie budynek pełni rolę Domu Gościnnego Akademii Górniczo Hutniczej. Potrzeba zmodernizowania całej kamienicy doprowadziła do kompleksowej renowacji „Sienkiewiczówki”. Projekt zrealizowany został na zlecenie AGH przez firmę Studio Architektoniczne Wojciech Kozub.

„Fasada stanowi część przestrzeni publicznej, a najważniejszym założeniem projektu było eksponowanie historycznego wizerunku i jego autentyzmu skierowanego do mieszkańców i turystów. Służyć temu miało wykorzystanie współczesnych metod projektowych opartych na łączeniu wiedzy humanistycznej i technicznej, badaniach laboratoryjnych dla rozpoznania i określenia pierwotnego wystroju, a także dobrania najlepszych sposobów ochrony historycznego wyglądu elewacji. Fasadę traktowano całościowo, wraz z fundamentami i dachem, ale także jako element składowy większej całości, czyli pierzei prowadzącej do ścisłego centrum Krakowa. Zakresem robót objęto również części podziemne murów, tarasy, balkony, schody. Zwieńczeniem było pokrycie połaci z blachy miedzianej wraz z nowoczesną infrastrukturą i ociepleniem oraz wykonanie elewacji tylnej budynku. Ważnym założeniem była dostępność dla osób niepełnosprawnych, co wymagało indywidualnych rozwiązań z uwagi na ochronę zabytkowych schodów wejściowych i skończoną formę fasady” – mówi arch. Wojciech Kozub.

Wyzwanie zakończone sukcesem

W przygotowaniu  remontu elewacji  udział wzięli specjaliści z wielu dziedzin. Powołany  zespół  był  znacznie szerszy, niż zwykle ma to miejsce przy projektach budowlanych. Przeprowadzono  szerokie  rozpoznanie techniczne  obejmujące  m.in. badania procesów niszczących substancje budowlane, rozpoznano zjawiska wodne i wilgotnościowe, kapilarne, oznaczono sole budowlane, przeprowadzono analizę fizyki budowli. Przeanalizowano także względy historyczne dotyczące oryginalnych technologii, śladów wcześniejszego wystroju, jak również pierwotnego wyglądu fasady i jej kolejnych przekształceń. Wyniki badań historycznych, chemicznych i fizycznych  pozwoliły na trafny dobór materiałów i specjalistycznych metod naprawczych podczas robót konserwatorskich na elewacji, jak i w całym budynku. W rezultacie  eksponowany jest  oryginalny wygląd  kamienicy oraz jej pierwotna kolorystyka.

Podstawowym elementem remontu zabytkowych budynków jest ograniczenie dostępu wilgoci do murów, a wykorzystywane są do tego tynki renowacyjne. Zasada ich działania oparta jest na dużej porowatości, która zwiększa powierzchnię oddawania wilgoci. Działa ona jak wieloletni kompres, magazynując sole wynoszone z wodą na powierzchnię. Sole krystalizujące podczas wysychania na powierzchni zwykłych tynków lub bezpośrednio pod nimi są przyczyną największych zniszczeń. W przypadku tynków renowacyjnych sole magazynowane są w porach materiału, co gwarantuje zachowanie suchego tynku oraz estetycznego wyglądu powłoki malarskiej. Do wykonania prac renowacyjnych „Sienkiewiczówki” użyto wysokiej jakości produktów firmy Baumit, znanej z profesjonalnych rozwiązań przeznaczonych do renowacji budynków. Podczas prac wykorzystano obrzutkę renowacyjną  SanierVorspritz SV 61, tynk renowacyjny SanierGrundputz SG 68,tynk renowacyjny gruboziarnisty SanierPutz Grob SP 64 G, zaprawę przyczepną multiContact MC 55 W, zaprawę sztukatorską Stuccoco Mono SM 86, zaprawę do odlewów sztukatorskich Stuccoco Guss SG 87, roztwór do usuwania grzybów i alg SanierLösung, szpachlę dekoracyjną wapienną Kalkin RK 70 N oraz farbę SilikonColor. O perfekcyjne wykonanie założeń architektonicznych zadbała firma budowalna MURKRAK Sp. z o.o. S.K. Węgrzce. Połączenie rozległej wiedzy z przemyślanymi planami oraz dokładnym wykonaniem zaowocowało powstaniem odświeżonej fasady „Sieniewiczówki”.

Współpraca dająca efekt

„Projektując tego typu obiekt, w pierwszej kolejności należy pamiętać o jego odbiorcy, który jest adresatem dziedzictwa historycznego. Ponadto, szczególną uwagę należy zwrócić na spowalnianie – w miarę możliwości – skutków upływu czasu i wykorzystania do tego dostępnych współcześnie środków technicznych z poszanowaniem substancji oryginalnej. Do każdego projektu podchodzimy w sposób uważny i zindywidualizowany. Budynek „Sienkiewiczówki” był wyjątkowy przez walory  historyczne  kamienicy, kontekst  kulturowy oraz bieżące oczekiwania użytkownika w zakresie wysokiego standardu. Uznanie jakości realizowanej przez nas fasady  daje satysfakcję dla całego zespołu projektowego, ale także odzwierciedla udział wszystkich uczestników inwestycji” – mówi arch. Wojciech Kozub. – „Przy projekcie współpracował zespół architektów: Ewa Świąder-Kozub, Kinga Nowak Mazur, Tomasz Mazur oraz Adam Bielański. Już na etapie projektu można było zauważyć udaną i intensywną współpracę z Działem Technicznym Inwestora, w trakcie realizacji robót bardzo ważne było również zaangażowanie Konserwator prowadzącej prace – Elizy Bereszki, Kierownika Budowy Przemysława Wałęgi oraz każdego z fachowców oraz doradców technicznych”.

Zachowanie elementów dekoracyjnych przy zastosowaniu współczesnych materiałów, a także dbałość w odtworzeniu formy oraz kolorystyki zbliżonej do oryginału zaowocowało wygraną „Sienkiewiczówki” w organizowanym przez firmę Baumit konkursie Fasada Roku 2014 w kategorii „Budynek po renowacji”. Zwyciężając na poziomie krajowym, obiekt otrzymał automatyczną kwalifikację do międzynarodowej odsłony konkursu Baumit Life Challenge, co oznacza, że w przyszłym roku będzie miał szansę zawalczyć o kolejną prestiżową nagrodę – tytuł Europejskiej Fasady Roku, co umożliwia pokazania projektu, jak i promocji architektów na szeroką skalę. „Bardzo doceniamy i serdecznie dziękujemy za wyróżnienie. Jest to ogromny zaszczyt z uwagi na fakt, że nieczęsto uczestniczymy w konkursach. Mam nadzieję, że będzie to sprzyjało kolejnym udanym realizacjom, ale traktuję to przede wszystkim jako motywację do osobistego zaangażowania w każdy opracowywany projekt” – podsumowuje arch. Wojciech Kozub.